Bạn đã từng có cảm giác không chắc chắn hay cảnh giác khi trải qua điều gì đó trong ngày chưa? Bạn có thể là đang đi bộ xuống phố và hoàn toàn bình thường khi tiềm thức bạn nhận ra ai đó và bạn nghĩ rằng:

“Này, hãy tránh xa người đó ra” hay “Đừng ở đây quá lâu”

Những cảm giác này có thể thỉnh thoảng đến khi mọi thứ dường như bình thường. Chúng tôi gọi những trải nghiệm này là "linh cảm" hay “cảm giác bản năng” như thể là nó thuộc về cơ thể và không kết nối đến trí não.

Tuy nhiên tên gọi này không phải không chính xác. Có một sự kết nối mật thiết giữa bản năng và trí não bao gồm một mạng lưới cực kì phức tạp^[1] của các chất hóa học và các tế bào thần kinh chịu trách nhiệm thông báo cho não bộ về các vấn đề trong cơ thể bạn, mà không chỉ là hệ tiêu hóa như bạn mong đợi. Nó không chỉ thông tin cho não bộ về cơn đói và cơn khát mà còn về sự căng thẳng và lo lắng của bạn. Điều này thuộc về cảm giác bản năng.

Nhưng bạn là một con người có lý trí, làm thế nào mà một thứ gì đó phản động, yếu tố kích thích tâm lý có thể ăn sâu trong não bộ của bạn giữ vững việc phân tích thông minh?

Chắc chắn những cảm giác này là những thứ tiến hóa còn dư và hữu dụng cho chúng ta hôm nay như xương đuôi. À mà điều này là không đúng.

Vài cuộc nghiên cứu^[2] đã cho thấy rằng tin tưởng trực giác của bạn thường rất tốt. Năm 2011, một nhóm nghiên cứu đã thiết kế một trò chơi sử dụng các thẻ bài mà không thể dùng một chiến lược thực sự nào để chơi trò này và thay vào đó, người chơi phải dựa vào trực giác.

Khi mọi người bắt đầu chiến thắng, hầu hết tin chiến thắng của họ dựa vào sự tin tưởng trực giác. Phản ứng đổ mồ hôi và nhịp tim của người chơi được đo đạc để chỉ ra khi nào những phản ứng xảy ra. Mặc dù vài trực giác có thể hướng người chơi chơi tệ đi, nhìn chung tỉ lệ thành công cho thấy tin vào trực giác và phản ứng bản năng có thể là một ý kiến hay, tuy nhiên nó không hẳn là một hệ thống đáng tin cậy (Nơi niềm vui luôn tồn tại).

Khi nào bạn nên tin vào linh cảm của mình

Mặc dù điều này không luôn đúng nhưng thỉnh thoảng đó là sự chỉ dẫn tốt nhất khi bạn gặp rắc rối. Đặc biệt với những trường hợp này:

Sức khỏe của bạn: cái gì không nên ăn

Hệ thần kinh ruột của bạn (như mạng lưới phức tạp được đề cập ở trên về phản ứng hóa học và tế bào thần kinh kết nối cảm giác bản năng của bạn với não bộ) thì cực kì hiệu quả trong việc đưa ra những dấu hiệu cảnh báo^[3] từ cơ thể của bạn.

Vì vậy nếu bạn đột ngột nghĩ bạn không nên ăn thứ gì đó hay một phần cơ thể bạn không cảm thấy tốt thì bạn nên chú ý.

Hãy chú ý cẩn thận đến cảm giác của cơ thể bạn, đặc biệt là nếu nó tạo ra một cảm giác mang lại lợi ích.

Vài người rèn luyện và luyện tập theo sự chú ý của cơ thể và cảm giác của cơ thể như thế nào, cái này gọi là rèn luyện trực giác hay rèn luyện tự điều chỉnh.^[4] 

Nguy hiểm và mối đe dọa: Người nào bạn không nên tiến lại gần

Hãy tưởng tượng bạn đang đi bộ về nhà vào ban đêm giống như bạn đã làm hàng triệu lần trước đây và bạn nhìn thấy một người đàn ông ở góc đường. Anh ta dường như hoàn toàn bình thường nhưng có gì đó không đúng. Khi bạn tiến lại gần, trực giác mách bảo bạn hãy tránh xa anh ta ra.

Có nhiều câu chuyện^[5] ​​​​​​​mà mọi người có những phản ứng này và sau đó nhận ra rằng họ được cứu sống khỏi định mệnh khủng khiếp. Chúng ta đã tiến hóa để có những phản ứng tức thời với những mối nguy hiểm vượt ngoài nhận thức.

Mặc dù vậy luôn đáng để phân tích^[6] một tình huống nếu có thể. Trực giác về mối nguy hiểm luôn đáng được cân nhắc.

Nó đáng quan trọng để cân nhắc. Tôi nghĩ chúng ta là tất cả hậu duệ của những người đã tồn tại. Những ai không có cảm giác về các mối nguy hiểm tiềm tàng thì không thể tồn tại lâu.

Mặc dù dĩ nhiên là có lẽ có 9 trên 10 lần bạn được cảnh báo về một mối nguy hiểm không tồn tại nhưng nó vẫn tốt hơn là an toàn hơn là lấy làm tiếc.

Khi nào không nên tin vào trực giác của bạn: mối đe dọa từ những vật xung quanh

Cuộc sống ở thế kỉ 21 rất căng thẳng. Nếu bạn sống trong một thành phố hiện đại, từ lúc bạn bước ra khỏi cửa, bạn sẽ bị tấn công tới tấp vào khứu giác, thính giác, thị giác và bạn không dễ dàng dùng các giác quan của bạn để kiểm tra mọi thứ. Mặc dù chúng ta đã tiến hoá đủ để có thể thực hiện các chức năng khi chúng ta sống ở những nơi chứa đựng nhiều thông tin cảm giác hơn bất kì ai trong lịch sử đã tiến hoá để giải quyết, nhưng khả năng nhận dạng mối nguy hại của chúng ta vẫn không tiến hoá quá nhiều.

Là loài người phát triển và tiến hóa như trong thế giới hoang dã, chúng ta là một phần của chuỗi thức ăn. Việc bị giết bởi một động vật hoang dã là một mối đe dọa thực sự thường ngày thay vì đó là việc xảy ra bất thường. Như vậy, chúng ta đã tiến hóa để có thể phân biệt được động vật cực kì nhanh chóng và nhận ra chúng như những mối nguy tiềm ẩn.

Bạn hẳn có thể tự trải nghiệm điều này. Tuy nhiên cơ thể của chúng ta không thích nghi với thực tế rằng một chiếc xe là mối đe dọa nhiều hơn một động vật. Điều này không truyền đến thông điệp rằng chúng ta không còn là những người săn bắt và hái lượm.

Trong một cuộc nghiên cứu,^[7] mọi người được cho xem những bức hình về động vật và những vật thể vô tri vô giác. Mỗi bức hình ngay lặp tức có một bản sao gần giống hệt sau đó, chỉ với một chút thay đổi. Đối tượng thử nghiệm có thể nhận ra sự thay đổi về cảnh động vật 100% về mặt thời gian và đồ vật khoảng 70% về mặt thời gian. 

Bởi vì điều này, trực giác của bạn cảnh báo bạn về một mối nguy đơn giản không ở đó.

Hơn nữa, nếu bạn bị rối loạn hoảng sợ hay gặp vấn đề về hạch hạnh nhân,^[8] sau đó trực giác cảnh báo bạn về một mối nguy và bạn có thể có phản ứng chiến-hay-chạy vào những lúc không có mối nguy nào cả. Điều này thậm chí có thể xảy ra ngẫu nhiên.
Đây là điều tôi biết từ kinh nghiệm bản thân.

Nhưng như được mô tả ở trên, chúng ta có những phản ứng này vì một lí do. Mặc dù đôi lúc đường lối hành động dẫn lối cho chúng ta có thể sai, có thể là mối nguy mà chúng ta được cảnh báo là không nguy hiểm.

Có nhiều lúc lắng nghe trực giác là điều tốt nhất bạn có thể làm.

Tài liệu tham khảo