Có khi nào bạn lái xe với tốc độ 90 dặm/giờ với đứa lớn và một em bé ngồi bên cạnh mà không mang ghế giữ an toàn, và nới lỏng cả đai thắt hay không? Đương nhiên là không. Phụ huynh cần phải xem xét tới những mối nguy hại của mạng Internet theo cách tương tự như thế. Sự nguy hại của môi trường mạng và công nghệ tới những đứa con của bạn không thiên về thể chất mà ảnh hưởng tới tinh thần và cảm xúc. Chúng ta cần cẩn trọng với nó, tương tự như việc mang theo ghế cho trẻ khi lái xe, để đảm bảo rằng con trẻ được an toàn trên các trang web. Chúng ta cần có nhiều trách nhiệm với tinh thần và cảm xúc cũng giống như đối với sức khỏe thể chất của chính con mình. Công nghệ có quá nhiều rủi ro không còn là vấn đề mới với mỗi chúng ta, thế nhưng con trẻ ngày ngày bị vây quanh chúng là một mối nguy hại cần quan tâm.

Hầu hết những phụ huynh có con trẻ ngày nay đều sinh trưởng ở thời kì mà công nghệ hiện đại còn hạn chế. Những phiên bản công nghệ chúng ta được sử dụng hầu hết là đồng hồ điện tử hay phiên bản nguyên gốc của Nitendo. Ngày nay khi mà mạng Internet phủ sóng rộng rãi vào mọi thời điểm, con trẻ của chúng ta trưởng thành trong thời đại mới khi mà mọi thứ được kết nối tới các trang web và mọi người tại cùng một thời điểm. Đây có thể là một suy nghĩ đáng ngại, bởi lẽ có rất nhiều người xấu trên thế giới và nguy hại từ mạng Internet mà chúng ta không hề muốn con mình tiếp xúc hoặc có liên quan đến. Có một vài cách thiết thực dưới đây có thể giúp bạn bảo vệ chúng, đồng nghĩa là có một vài cuộc trò chuyện thẳng thắn mà bạn và con trẻ cần về công nghệ. Sau đây là một số lời khuyên:

Cần có giới hạn thời gian để ngăn việc gia đình bị chia rẽ 

Các thiết bị công nghệ giống như một thế lực trong căn nhà của bạn. Nếu bạn không căn chỉnh một khoảng thời gian hợp lí, thì tự nhiên nó sẽ chiếm hầu hết thời gian của gia đình bạn. Kể cả đó là truyền hình, trò chơi điện tử, hoặc là việc lướt mạng, cũng có thể chiếm hết toàn bộ thời gian dành cho gia đình. Khi khoảng thời gian dành cho gia đình trở nên khan hiếm, sẽ hình thành nên một khoảng cách giữa bố mẹ và con cái. Con trẻ cần một số khoảng thời gian nhất định cũng như là một số khoảng thời gian chất lượng. Nếu công nghệ, cho dù là ba mẹ hay con trẻ, ưu tiên hơn so với gia đình thì đó thực sự là một vấn đề.

Tờ The Huffington Post có một báo cáo về vấn đề gia đình bị gián đoạn và thậm chí là hủy hoại bởi việc lạm dụng công nghệ trong nhà. Đây chính là những dòng đầu tiên trên bài báo:​​​​​​​^[1]

Thay vì việc ôm ấp, chơi đùa, nô giỡn, và trò chuyện với trẻ, phụ huynh hiện nay gia tăng xu hướng cung ứng cho bọn trẻ truyền hình, các trò chơi điện tử và những thiết bị điện tử như iPads hay điện thoại di động mới nhất, tạo ra sự xa cách và không thể lay chuyển giữa cha mẹ và chính con cái.

Giới hạn thời gian là cần thiết

Cần phải giới hạn thời gian khi sử dụng các đồ dùng công nghệ trong mỗi gia đình. Nếu bất cứ cái gì cũng có thể theo quy định, thì sau đó công nghệ cũng sẽ giống như vậy. Có rất nhiều hiểm họa từ việc lạm dụng công nghệ bao gồm các vấn đề về giấc ngủ, chiếm mất thời gian làm bài tập về nhà, chiếm phần lớn thời gian cho gia đình, giảm bớt hoạt động thể chất (điều này có thể gây béo phì), và thậm chí là có nguy cơ cao nghiện công nghệ. Sau đây là một số mẹo để các bậc cha mẹ đặt ra giới hạn:

• Không để thiết bị công nghệ trong phòng ngủ. Bao gồm điện thoại thông minh, ti vi, hoặc là các thiết bị chơi game trong phòng ngủ của những ai chưa trưởng thành.
• Khi ăn không dùng các thiết bị công nghệ. Điểm này áp dụng cho cả cha mẹ và con cái. Đặt điện thoại của bạn vào giỏ xách ở phòng khác, để tránh xa khỏi tầm mắt của bạn. Dành khoảng thời gian bữa ăn để trò chuyện với mọi người mà không phải là thời điểm mọi người cứ kiểm tra điện thoại thông minh của họ không ngừng hoặc là dán mắt vào ti vi ở phía sau.
• Cài đặt giới hạn thời gian màn hình. Đặt ra khoảng thời gian định kì hàng ngày hoặc hàng tuần cho con bạn. Với một số thiết bị thì thao tác này khá dễ dàng (như là ứng dụng Kindle Fire cho trẻ mà tôi hay dùng), bởi thế phụ huynh có thể cài đặt thời gian giới hạn trên thiết bị. Khi con trẻ dùng hết thời hạn trên, thiết bị sẽ tự động khóa lại.
• Đề ra những quy tắc đặc biệt khi trẻ dùng các thiết bị công nghệ bằng cách viết ra. Đây chính là nguyên tắc dùng đồ công nghệ trong ngôi nhà của bạn. Khi trẻ bắt đầu biết đọc, các quy tắc này nên được viết ra và công khai. Trẻ con ở mọi lứa tuổi cần có sự hoạch định và chúng sẽ rất cảm kích được biết những điều được và không được làm ở nhà. Không có ngoại lệ nào cho công nghệ cả, vì thế nên nhấn mạnh điểm này trong các quy tắc khi ở nhà.
• Có hình phạt cho việc phá vỡ quy tắc về sử dụng thiết bị công nghệ trong nhà. Hầu hết các hình phạt đơn giản nhất và hiệu quả nhất chính là tước thời gian sử dụng/hoặc là cấm sử dụng thiết bị.

Giám sát nội dung

Nguồn kiến thức trên Internet xuất hiện chỉ trong một nốt nhạc khi bạn ấn vào, nhưng đôi khi nó cũng có thể là việc dấn thân vào các hoạt động bất hợp pháp, bị cấm hoặc là không có đạo đức khi bạn truy cập vào nhầm đường dẫn hoặc là có quan hệ với nhầm người. Nếu bạn có thể truy cập được theo những cách này, hiển nhiên là con trẻ cũng có thể làm vậy. Có một vài cách giúp bạn ngăn con trẻ bị cuốn vào những nội dung không lành mạnh. Bạn có thể giúp tuổi thơ con mình không dính dáng hoặc có can hệ với những người có thể là hiểm họa về cảm xúc, tinh thần hoặc thể chất cho con mình.

Thiết bị giúp lọc nội dung

Có hàng loạt thiết bị mà ba mẹ có thể dùng để lọc bỏ những nội dung không phù hợp với con mình. Một trong những lựa chọn phổ biến nhất chính là ứng dụng Disney Circle. Cũng có những phần mềm hoặc phần cứng khác trên thị trường. Tự mình tìm hiểu và lựa chọn một thứ phù hợp nhất với gia đình và nhu cầu của bạn.

Đừng quá kì vọng rằng thiết bị lọc sẽ làm hết công việc cho bạn. Bạn vẫn cần có giám sát những gì mà con trẻ xem trực tuyến. Bạn cần truy cập các trang web mà con mình thường theo dõi, vì thế chính bạn có thể tự kiểm tra. Không có một thiết bị lọc nào hoàn hảo cả. Những thứ này vẫn có quyền truy cập vào những thứ mà bạn không mong muốn, vì thế trên cương vị là phụ huynh bạn phải cảnh giác với việc sử dụng các ứng dụng lọc này.

Tệ nạn mại dâm có thể xuất phát từ việc lên mạng

Một mối nguy hại tiềm ẩn cho lứa tuổi chưa thành niên khi truy cập trực tuyến chính là những người có khả năng lợi dụng và hãm hại chúng, đặc biệt là những kẻ đào mỏ hay những kẻ có ham muốn tình dục. Internet Safety 101 đã đưa ra thảo luận về chủ đề này và lí giải vì sao lứa trẻ vị thành niên có thể bị lừa vào tình huống buôn bán mại dâm như thế nào:^[2]

Giống như những lời ong tiếng ve từ những kẻ săn mồi tình dục, những tay môi giới mại dâm thích dụ dỗ đối tượng của mình bằng phương thức lợi dụng các mối quan hệ trực tuyến, với mục tiêu sâu xa chính là gặp mặt bên ngoài. Kẻ buôn người chủ ý áp dụng quá trình xác định và tuyển chọn con mồi của họ. Phương thức này bao gồm ba giai đoạn: Tán tỉnh, thao túng và giăng bẫy. Nạn nhân thường được hứa hẹn bởi những lời đường mật về tình yêu, sự lãng mạn với lời thề một cuộc sống tuyệt vời sau này. Một số khác thì bị mờ mắt bởi những lời hứa không thật với công việc, hoặc tặng những món quà đắt tiền. Tuy nhiên thì trò chơi kết thúc vào lúc kẻ buôn người (hoặc tên cò mồi), ép buộc hoặc thao túng con mồi của mình vào việc buôn bán mại dâm.

Tệ nạn mại dâm chính là một vấn đề thực tế ở nước Mỹ. Hiện nay nó chính là tệ nạn gia tăng nhanh thứ hai trong số các loại tội phạm hình sự. Ma túy vẫn giữ ở vị trí đầu tiên, thế nhưng nạn mại dâm hiện đã xếp ở bậc thứ hai. Việc phụ huynh cần chú ý bảo vệ lứa trẻ vị thành niên là cấp thiết. Sự ngăn ngừa phải bắt đầu từ gia đình, bằng cách có mối liên hệ mật thiết với con cả ở lứa tuổi chưa và sắp vị thành niên để bạn có thể nói cho chúng nghe những gì đang xảy ra trong cuộc sống của chúng. Giám sát việc sử dụng mạng Internet chính là phương án thứ hai nhằm bảo vệ chúng.

Có thể truy cập vào thiết bị của con trẻ

Đặt ra quy tắc với con trẻ, ở mọi lứa tuổi, kể cả từ 6 đến 16 tuổi thì cha mẹ cũng cần được cung cấp mật khẩu thiết bị và quyền sử dụng các thiết bị của chúng. Điều này có nghĩa là nếu con bạn có một chiếc điện thoại thông minh, thân là phụ huynh của chúng, bạn có quyền được kiểm soát và xem xét thiết bị đó bất kì thời gian nào. Điều này có giống với việc giật chúng ra khỏi tay bọn trẻ không à? Không hề đâu, nếu thế thì bạn sẽ tự khóa lại mối quan hệ của cả hai. Bạn phải làm là đương nhiên, nhưng cần cho chúng biết khi mua thiết bị này cho chúng thì bạn có quyền kiểm tra những thứ mà con bạn đang xem trực tuyến để có thể bảo vệ chúng.

Đối với những nhà không cho con dùng điện thoại thông minh thì nguyên tắc tốt để con trẻ sử dụng các thiết bị trực tuyến chính là cho phép chúng được sử dụng ở một phạm vi nhất định như là phòng khách hay nhà bếp. Đặt máy bàn hoặc máy tính xách tay ở một vị trí mà bạn có thể nhìn thấy khi chúng đang sử dụng trực tuyến. Với cách này bạn có thể nhìn thấy những gì chúng đang xem và có thể liếc nhìn và giám sát mọi hoạt động của chúng mọi lúc.

Một cuộc trò chuyện có thể cứu sống một cuộc đời

Trẻ con và trẻ chưa thành niên có rất ít kinh nghiệm thực tế về cuộc sống và chúng rất ngây thơ. Chúng thường cảm thấy rất hiếu chiến. Hầu hết chúng đều nghĩ rằng mình có thể giải quyết được mọi việc theo cách của chính mình. Nếu gặp một kẻ xấu trong một bãi đỗ xe hẻo lánh với một khẩu súng trên đầu, thì chúng không thể giải quyết được trường hợp đó “bằng tay” đâu. Chúng sẽ tổn thương và hành động quá khích.

Cha mẹ cần ngồi lại cùng con và có một cuộc nói chuyện với những đứa nhóc chưa hoặc sắp thành niên để nói về những nguy cơ gây hại của mạng Internet cùng với cách để ngăn chặn khi con mình gặp nhầm người trên mạng trực tuyến và có hành vi dẫn dắt chúng. Điều này rất hữu ích để giáo dục con khi người lạ mặt kia có ý muốn phương hại đến chúng. Những kẻ lạ mặt này có thể khắc họa bản thân mình trên mạng giống như những người bạn hoàn hảo, sử dụng những bức hình và bí danh giả mạo, để những đứa trẻ có lòng tin vào chúng. Làm một người bố người mẹ chúng ta có nhiệm vụ chính là giám sát con mình thông qua những thiết bị thông minh để ngăn chúng liên hệ với những kẻ xấu.

Với vai trò là phụ huynh, bạn cũng nên đặt ra cho con mình những ứng dụng hoặc trang mạng xã hội mà chúng được phép sử dụng. Mục đích chính là bảo vệ con trẻ và giúp chúng vượt qua quãng thời gian dậy thì một cách vô tư nhất có thể. Điều này không có nghĩa là bạn hạn chế con mình bằng việc cấm tất cả mọi thứ liên quan đến công nghệ, bởi lẽ điều này không phải là một giải pháp mang tính lôgic và nó không hề giúp bọn trẻ trở thành một thế hệ năng động trong thời cuộc hiện nay được. Cách bạn cần chính là chuẩn bị cho chúng phương thức bảo vệ mình khi ở trên mạng và sử dụng công nghệ trong một môi trường an toàn cả về thể chất lẫn lành mạnh về tinh thần.

Dưới đây là một số điều mà bạn nên thỏa thuận với lứa trẻ chưa và sắp thành niên về các loại công nghệ:

• Những gì được phô ra trên mạng sẽ tồn tại mãi mãi. Đây là một điều đặc biệt quan trọng khi nhận diện những bức ảnh. Có những thứ chỉ có thể xóa được chứ không thể lấy lại được. Một khi được phô ra nó sẽ tồn tại vĩnh viễn trên mạng.
• Chân dung của chúng ta trên mạng xã hội đều là những người hạnh phúc, vui vẻ và thành công. Con người chúng ta, nói chung, thường chỉ đưa những mặt tích cực trong cuộc sống của họ lên mạng ảo. Điều này có thể khiến những đứa trẻ ở tuổi vị thành niên hoặc những người trẻ tuổi không hay biết về toàn bộ cuộc sống của người khác. Chúng cần phải hiểu rằng những thứ mà mình nhìn thấy trên mạng xã hội chỉ là một mảnh bạc nhỏ của cuộc sống người khác và hầu hết nó là những mảnh bạc đã được đánh sáng bóng.
• Gõ ra mọi thứ trên màn hình dễ hơn so với việc nói ra bằng lời. Trong phút giây nóng nảy mất kiểm soát vì cơn giận dữ hoặc là đắm chìm vào cảm xúc người ta thường có thể gõ ra những thứ mà họ sẽ cảm thấy hối hận về sau. Dạy cho con bạn cách nên đặt những thiết bị ra khỏi tầm với nếu không chúng sẽ hối hận về những gì chúng nói hoặc gõ ra lúc đó. Nếu cần thiết phải nói ra, hãy chờ đợi một vài phút hoặc một vài tiếng để cân bằng lại cảm xúc của mình, việc này là để lý trí hoặc những suy nghĩ có tính lô gic có thể dẫn đường cho mình thay vì cảm xúc.
• Tình bạn trên mạng không thể thay thế được những mối quan hệ ở đời thường. Con bạn cần phải gặp người ở ngoài, mặt đối mặt mà tương tác với những người bạn của mình để có một mối quan hệ khăng khít với nhau.
• Nói về danh tiếng và sự riêng tư. Chỉ đơn giản là vì có những thứ xảy ra trong cuộc sống không hề có ý nghĩa với cả thế giới hoặc là phải cho tất cả những người bạn trên mạng xã hội phải biết.
• Người lạ là một hiểm họa nguy hiểm trên mạng. Không phải tất cả mọi thông tin lí lịch trên mạng đều hợp pháp. Ngoài những kẻ buôn bán mại dâm thì còn có những kẻ giả mạo. Kẻ giả mạo chính là những người tự biến mình thành một người khác khi ở trên mạng trực tuyến.

Thực thi một bản hợp đồng

Khi bạn đã ban hành những quy tắc muốn con trẻ tuân theo về vấn đề sử dụng các thiết bị công nghệ, ví như áp dụng với một chiếc điện thoại thông minh, bạn hoàn toàn có thể soạn thảo một bản hợp đồng.

Khi mà bạn để con trẻ toàn quyền sử dụng chiếc điện thoại dưới sự giám sát chặt chẽ của mình, hãy soạn một bản hợp đồng với những điều khoản khi sử dụng. Nếu bạn không muốn chúng dùng ứng dụng snap chat hoặc những ứng dụng riêng biệt khác, hãy thêm nó vào điều khoản. Nên nhớ rằng các ứng dụng mới thì luôn được tung ra, chính vì thế trước khi con trẻ muốn cài đặt một ứng dụng nào đó thì chúng cần được bạn đồng ý, với cương vị là cha mẹ, đầu tiên. Chuyển cho con bạn hợp đồng để chúng đọc và kí vào đó đồng nghĩa với việc chúng sẽ phải tuân theo các quy tắc này, hoặc không thì thiết bị đó sẽ bị tịch thu.

Đây chính là việc bảo vệ con bạn về cả tinh thần, cảm xúc và thể chất. Bằng cách thương thảo hợp đồng, sẽ giúp con trẻ hiểu rằng chúng đang được bảo vệ, chứ bạn không phải là kẻ thù của chúng. Tuân thủ theo hợp đồng và trò chuyện về cách sử dụng những món đồ công nghệ với một tinh thần thiện chí, cởi mở và thân thiện, Đừng mở đầu câu chuyện bằng một cách cứng nhắc, hoặc không bạn sẽ có khả năng phải đơn độc đương đầu với một thiếu niên nổi loạn.

Tổ chức giám sát truyền thông phi lợi nhuận - Common Sense Media

Đây là một nguồn hoàn hảo cho phụ huynh ở lứa tuổi không thích ứng nổi với ứng dụng, phương tiện truyền thông, công nghệ và nhiều hơn nữa ở Common Sense Media. Tôn chỉ của họ trên trang web là:

Common Sense là tổ chức phi chính phủ đứng đầu chuyên giúp đỡ trẻ em phát triển trong một thế giới truyền thông và công nghệ. Chúng tôi trao quyền cho phụ huynh, giáo viên và các nhà hoạch định chính sách bằng cách cung cấp thông tin không hạn chế, những lời khuyên đáng tin cậy và những công nghệ tân tiến để giúp họ khai thác sức mạnh từ các phương tiện truyền thông và công nghệ như những yếu tố tích cực trong cuộc sống của bọn trẻ.

Bạn hoàn toàn có thể truy cập vào trang web miễn phí của họ và tìm thấy một rổ thông tin về các phương tiện công nghệ và truyền thông có liên quan đến con trẻ. Ví như: Nếu cảm thấy không chắc chắn về một ứng dụng nào đó phù hợp cho trẻ vị thành niên bạn có thể nhập tên ứng dụng đó vào ô tìm kiếm của họ. Đi tới trang web liên quan và bạn sẽ đọc được những dòng phản hồi cảm nhận của các phụ huynh và lứa trẻ vị thành niên. Còn có thêm cả một phần khá bổ ích chính là chuyên mục “Điều mà phụ huynh cần phải biết” ngay trên đầu của mỗi trang về ứng dụng. Những thông tin này sẽ giúp cho phụ huynh nắm rõ và quyết định rõ ràng về ứng dụng này khi mà những người khác hoàn toàn mù tịt

Bạn hoàn toàn có thể nói KHÔNG

Con trẻ không cần thiết phải biết về mọi thiết bị công nghệ mới nhất như các trò chơi, các dòng điện thoại, hoặc các loại thiết bị. Khi chúng nhắc đến chiếc điện thoại thông minh, bạn càng giữ kín bao lâu càng tốt. Giống như việc mở chiếc hộp thần kì và đương nhiên là khó có thể thoát ra được.

Nói thì dễ làm mới khó, và khi con trẻ lớn hơn, ba mẹ rất khó để có thể từ chối chúng. Đây là một chiến dịch gọi là Wait Until 8th khuyến khích giúp phụ huynh kí vào bản cam kết chờ đến khi con trẻ lên lớp 8 hoặc là đủ 14 tuổi mới được sử dụng điện thoại thông minh. Chiến dịch này đưa ra những lí do xác đáng cho việc từ chối cho trẻ sử dụng điện thoại thông minh tổng hợp từ những phân tích của các học giả, những người nghiện, những người mất ngủ, và đối mặt với những mối quan hệ và hơn thế nữa. Tham khảo trang web của họ ở trên và tìm hiểu thêm về chiến dịch cũng như cách để bận có thể trì hoãn việc cho trẻ sử dụng điện thoại cho đến khi chúng bắt đầu lên lớp 8.

Giáo dục con cách lên mạng an toàn

Ngay cả khi đã có sự hỗ trợ từ các bộ lọc, việc hạn chế thời gian và giám sát các ứng dụng, thì cách tốt nhất là bạn nên bảo vệ bọn trẻ an toàn khi lên mạng bằng cách giáo dục con suy nghĩ cẩn trọng về sự lựa chọn của mình và làm thế nào an toàn khi lên mạng. Chúng cần nhận thức được những thứ nên và không nên làm và những chính sách trong gia đình về các công nghệ.

Dạy con một cách có trách nhiệm về những thiết bị công nghệ là vô cùng quan trọng và đồng thời cũng giúp con bạn có những sự lựa chọn tốt hơn trong tương lai. Đưa ra những lựa chọn mang tính trách nhiệm với việc sử dụng công nghệ và lên mạng không đơn thuần chỉ là một lần trò chuyện. Bạn cần phải nhắc đi nhắc lại trong nhiều cuộc trò chuyện, bởi lẽ công nghệ luôn luôn thay đổi.

Nguồn ảnh bìa: Picjumbo từ picjumbo.com

Tài liệu tham khảo