Đã bao giờ bạn gặp phải tình huống rất "éo le" rằng bạn hiểu được một vấn đề nhưng bạn không biết làm thế nào để giải thích nó với người khác?
Liệu bạn có tin rằng có một phương pháp có thể giúp bạn hiểu và diễn đạt một khái niệm hoặc một vấn đề nào đó một cách dễ dàng và rõ ràng hơn không?
Thật may mắn rằng đó hoàn toàn là sự thật các bạn nhé! Phương pháp đơn giản đó có tên là SEE-I nhé. Phương pháp này được sáng tạo bởi Richard Paul và Linda Elder. Sau đó, phương pháp được tổng hợp và sàng lọc lại bởi Gerald Nosich.
Vậy thì phương pháp đó cụ thể là như thế nào và cách áp dụng nó vào cuộc sống một cách hiệu quả.
Chúng ta hãy cùng tìm hiểu nhé.
SEE-I là phương pháp tư duy hỗ trợ chúng ta nhận thức và hiểu rõ một khái niệm hoặc một vấn đề. SEE-I là tổng hợp của những bước sau: trình bày, triển khai, ví dụ điển hình và cụ thể hóa.
Cụ thể như sau:
- Trình bày: viết ra một cách rõ ràng và súc tích một khái niệm hoặc ý tưởng trong giới hạn một đến hai câu
- Triển khai: phát triển ý tưởng đó bằng những từ ngữ của chính bạn
- Ví dụ điển hình: cung cấp những ví dụ cụ thể cho khái niệm hoặc ý tưởng đó
- Cụ thể hóa: tóm tắt tổng hợp ý tưởng hoặc khái niệm bằng hình ảnh, biểu đồ, so sánh ẩn dụ hoặc phép loại suy
Tóm lại, phương pháp SEE-I bắt đầu với câu trình bày súc tích khái niệm (S) hỗ trợ bởi những câu triển khai ý bằng từ ngữ của chính bản thân (E). Sau đó, ý tưởng đó cần được bổ trợ bằng những ví dụ cụ thể (E). Cuối cùng, cụ thể hóa ý tưởng bằng các công cụ khác nhau như hình ảnh, biểu đồ, phép so sánh ẩn dụ (I).
Hãy cùng xem xét ví dụ sau để hiểu rõ hơn về phương pháp này:
- Khái niệm cần tìm hiểu: tư duy phản biện
- Trình bày: tư duy phản biện một quá trình mà bản thân mỗi chúng ta từng bước phân tích một khái niệm một cách đúng đắn nhất.
- Triển khai: nói cách khác, tư duy phản biện là chiến thuật "suy nghĩ chồng suy nghĩ" (siêu nhận thức) để làm cho mọi thứ tốt hơn.
- Ví dụ điển hình: tư duy phản biện là sự phân tích, đánh giá và cải tiến. Ví dụ: tư duy phản biện là chiến thuật suy nghĩ phân tích tập trung vào nhiều khía cạnh (hoặc nhiều yếu tố); là sự đánh giá vấn đề tập trung vào chất lượng (hoặc tiêu chuẩn); là sự cải tiến vấn đề nhằm đạt kết quả tốt nhất.
- Cụ thể hóa: mô hình tuyệt vời của tư duy phản biện là Phân tích - Đánh giá - Cải tiến. Các bạn có thể tham khảo "Mô hình mẫu về phân tích các yếu tố và thiết lập tiêu chuẩn của tư duy phản biện"
Sau đây là các bước cụ thể để các bạn áp dụng phương pháp SEE-I vào công việc và cuộc sống.
Xác định khái niệm hoặc ý tưởng bạn muốn truyền đạt một cách rõ ràng và súc tích.
Ví dụ: Học tập là quá trình tích lũy và kiến thức, hiểu biết và phát triển khả năng bản thân.
Sử dụng những câu từ như "Nói cách khác," để triển khai ý tưởng hoặc khái niệm.
Ví dụ: Nói cách khác, học tập là quá trình mà một cá nhân tích lũy kiến thức. Nó bao gồm nhiều cấp độ khác nhau. Quá trình học tập diễn ra thông qua sự lặp đi lặp lại của một khái niệm cho phép não bộ tiếp nhận và tiếp thu thông tin lặp đi lặp lại đó. Học tập thật sự là quá trình đồng hóa kiến thức mà bản thân tiếp thu. Tôi biết rằng học tập không chỉ đơn giản là tôi có thể ghi nhớ kiến thức đó mà còn cần phải biết giải thích nó, vận dụng nó và lồng ghép kết hợp nó cùng với những kiến thức khác.
Sử dụng những câu chữ như " Ví dụ" để trình bày ví dụ điển hình cũng như phản ví dụ của khái niệm.
Ví dụ: Ví dụ: một đứa trẻ học cách đi xe đạp thông qua sự hướng dẫn, luyện tập và té ngã. Phản ví dụ đó là sự vấp ngã nhiều lần của đứa trẻ trong quá trình học chạy xe đạp.
Tìm kiếm hình ảnh hoặc tự thiết kế một hình ảnh để cụ thể hóa ý tưởng (ví dụ: dùng phép ẩn dụ hoặc phép loại suy để minh chứng cho ý tưởng cụ thể hơn).
Ví dụ: Học tập giống như miếng bông rửa chén bát vì nó luôn hấp thụ tất cả mọi hóa chất lỏng tiếp xúc với nó cho đến khi nó đạt trạng thái bão hòa.
Phương pháp SEE-I là cách mà bạn diễn đạt một ý tưởng hay khái niệm nào đó một cách súc tích và rõ ràng với những minh chứng cụ thể. Nói cách khác, phương pháp này cho phép bạn trình bày ý tưởng của bạn bằng từ ngữ của chính bạn đồng thời sử dụng những ví dụ để bổ trợ cho ý tưởng đó.
Phương pháp giúp cho bạn thể hiện sự hiểu biết của bạn về một khái niệm thông qua cách diễn đạt súc tích và những minh chứng ẩn dụ và loại suy. Điều tuyệt vời nhất đó là nó có thể giúp các bạn diễn đạt một vấn đề một cách dễ hiểu nhất đến mọi người.
Các bạn có thể tìm hiểu thêm thông tin về phương pháp này qua quyển sách "Học cách tư duy phản biện thông qua phương pháp" của tác giả Gerald Nosich.
Nguồn ảnh bìa: Image via Gaurav Rukhana từ dribbble.com
Tài liệu tham khảo
[1]^CriticalThinking.org: Nền tảng của tư duy phản biện