Vào ngày 31 tháng 5 năm 2009, chuyến bay 447 của Air France đã rơi xuống Đại Tây Dương, làm tất cả người trên máy bay thiệt mạng. ^[1] Trước khi xảy ra tai nạn, các phi công đã cố gắng để sửa máy bay khi các màn hình hiển thị bị chập điện và phát nổ. Trong lúc bối rối, họ điều khiển chiếc máy bay bay lên với độ cao ngày ngày tăng. Cuối cùng, chiếc máy bay bị ngừng hoạt động và rơi từ trên trời xuống.

Phân tích từ vụ tai nạn và hộp đen, các nghiên cứu xác định rằng có hai nguyên nhân dẫn đến thảm kịch:

1. Trục trặc động cơ (Băng tích tụ trong các ống chính, dẫn đến máy bay đưa ra chỉ dẫn sai). Lỗi này rất dễ sửa chữa và khá phổ biến.
2. Lối mòn nhận thức ^[2]

Lối mòn nhận thức là gì và nó có xấu không?

Lối mòn nhận thức, hoặc mù quáng không chủ ý là một trạng thái tinh thần phổ biến, nơi bộ não của bạn tập trung vào những thứ gần bạn nhất, thay vì cố gắng đánh giá mọi thứ xung quanh bạn. ^[3] Nó không phải là không có lợi ích. Không có nó, có thể chúng ta có thể bị choáng ngợp bởi tất cả các thông tin xung quanh chúng ta. Đó là điều hoàn toàn bình thường, và xảy ra nhiều ở những người có động lực cao và thông minh hơn là người không có động lực và không thông minh.

Tuy nhiên, như ví dụ trên với chuyến bay 447 cho chúng ta thấy, có những lúc hiểu biết đầy đủ về những gì đang diễn ra xung quanh chúng ta là rất quan trọng, và trong  trường hợp này, lối mòn nhận thức có thể dẫn đến thảm họa.

Ví dụ, nếu các phi công của chuyến bay mất một chút thời gian để đánh giá đầy đủ những gì đang diễn ra xung quanh họ, thì đã họ hoàn toàn có thể sửa chữa được lỗi của máy bay của mình, và sau đó hạ cánh an toàn. Nhưng thay vào đó, thông qua lối mòn nhận thức, họ đã không nhận thức được vấn đề vì họ không chú ý đến những gì đang thực sự xảy ra.

Tập trung quá mức làm mù bộ não

Như Charles Duhigg đã nói trong cuốn sách của mình Thông minh hơn nhanh hơn tốt hơn: Bí mật của việc có năng suất trong cuộc sống và kinh doanh,

“Lối mòn nhận thức có thể khiến mọi người tập trung quá mức vào bất cứ điều gì trực tiếp ngay trước mắt hoặc trở nên quá quan tâm với các nhiệm vụ trước mắt. Đó là nguyên nhân khiến các tài xế đạp phanh khi thấy đèn đỏ phía trước.”

Xuyên suốt lịch sử loài người, có nhiều tình huống rất quan trọng để có một bức tranh hoàn chỉnh về những gì đang diễn ra xung quanh bạn, thay vì một điểm đặc biệt, là khá hiếm. Ví dụ nếu bạn ra ngoài săn bắn, lối mòn nhận thức bên cạnh bạn. Chứng mù nhận thức loại bỏ thông tin mà bộ não của chúng ta coi là không liên quan đến nhiệm vụ đang thực hiện, nhưng do cuộc sống đông đúc, và một thế giới phát triển với tốc độ cao, đó không phải là vấn đề quá lớn nhưng đôi khi chúng ta cần nhận thức được những gì đang diễn ra xung quanh chúng ta.

Hãy chú ý đến sự lơ đễnh

Nó có nghĩa là gì? Bởi vì lối mòn nhận thức là một trạng thái tinh thần tự nhiên, nó không phải là thứ mà bạn thực sự có thể muốn bỏ là bỏ được. Tuy nhiên, có hai cách để chống lại nó một cách hiệu quả. Tất cả những gì bạn cần làm là tập trung: dự đoán và suy nghĩ.

Dự đoán

Khi được trình bày về những vấn đề mà chúng ta đã trải qua, việc tâm trí của chúng ta nghĩ đến cách giải quyết như trước đây là điều bình thường. Điều này có thể có hiệu quả, tuy nhiên không có lý do thực sự để tin rằng cùng một giải pháp cũ sẽ lại có hiệu quả, hoặc đó là giải pháp hoàn hảo cho một vấn đề khác.

Với lối mòn nhận thức, tâm trí của chúng ta sẽ tự nhiên bỏ qua các giải pháp khác và nghĩ đến giải pháp cũ (có thể kém hiệu quả hơn). Nếu nó không hiệu quả lần thứ hai, thì vấn đề vẫn còn đó nhưng lần này bạn sẽ bối rối với các giải pháp khác.

Ví dụ, Bob đang lái xe và động cơ của anh ta bị hỏng. Anh ta nhớ lại chuyện này đã xảy ra vài tháng trước và cách anh ta giải quyết nó. Nhưng lần này cách đó không hiệu quả và chiếc xe của anh ta vẫn không chịu khởi động. Nếu Bob có thể, trước khi lái xe, nghĩ về chiếc xe của mình và dự đoán những vấn đề có thể phát sinh trong tương lai, thì anh ta sẽ ở trong một tình huống tốt hơn để giải quyết các vấn đề khi chúng phát sinh bằng cách chống lại lối mòn nhận thức của anh ta bằng một giải pháp khác.

Đừng phản ứng, hãy suy nghĩ!

Nó thường không rõ ràng khi tâm trí của bạn tràn ngập thông tin và đi vào lối mòn nhận thức trước khi quá muộn.

Không ai có thể dự đoán mọi vấn đề hoặc trường hợp khẩn cấp có thể phát sinh. Nhưng thay vì phản ứng với vấn đề một cách vô thức thông qua một danh sách khắc phục, hãy suy nghĩ về vấn đề, mô tả chính xác những gì đang xảy ra và cố gắng dự đoán kết quả của mọi thứ, sau đó bạn sẽ có thể làm chủ bất kỳ vấn đề nào bạn gặp phải.

Nguồn ảnh bìa: pixabay từ pixabay.com

Tài liệu tham khảo