Theo thử nghiệm PISA (Chương trình đánh giá Sinh viên Quốc Tế) năm 2012, thử nghiệm được thực hiện với trẻ em trên 15 tuổi ở 44 quốc gia khác nhau^[1], hơn 1 trong 6 học sinh ở Hoa Kỳ không thể giải quyết các vấn đề tư duy phức tạp. Mặc dù các sinh viên Mỹ đã làm tốt tổng thể nhưng luôn bị tụt lại phía sau so với các đối tác châu Á của họ. Thật không may, những đứa trẻ thiếu kĩ năng giải quyết vấn đề tư duy quan trọng phải đối mặt với nguy cơ cao hơn về hành vi và các vấn đề kinh tế khi trưởng thành.

Xã hội hiên đại của chúng ta có xu hướng đè bẹp các kĩ năng tư duy phản biện thiết yếu với các chương trình truyền hình gây chú ý, các trò chơi điện tử và các hướng tự giải quyết đơn giản. Nó loại bỏ các kĩ năng giải quyết vấn đề bằng cách mồi thìa các giải pháp dễ dàng tiếp cận. Cái chết của tư duy phản biện thiết yếu đã trở nên nổi bật.

Tư duy phản biện bao gồm 4 kĩ năng

Tư duy phản biện giúp trẻ giải quyết các vấn đề phức tạp và tự suy nghĩ.^[2]

Suy nghĩ logic

Sử dụng cách tiếp cận theo phương pháp khoa học để suy nghĩ và loại bỏ cảm xúc.

Nghiên cứu

Học cách tìm giải pháp được hỗ trợ thông qua nghiên cứu, sử dụng dữ liệu khoa học để giúp đưa ra câu trả lời.

Tự nhận thức bản thân

Khả năng để hiểu được khi nào sự thiên vị của chính họ từ trải nghiệm cá nhân che mờ việc phân tích các tình huống và học cách loại bỏ các phán đoán cảm xúc trong việc giải quyết vấn đề của họ.

Suy nghĩ bên ngoài chiếc hộp

Thách thức các quy tắc và nghi vấn các câu trả lời. Có khả năng xem xét vấn đề từ các quan điểm khác nhau, xem lại tất cả các cơ sở lập luận không chỉ của riêng họ và chọn giải pháp hợp lý nhất.

Hệ thống giáo dục của chúng ta có xu hướng kìm hãm kỹ năng tư duy phản biện của trẻ em

Với sự nhấn mạnh vào việc ghi nhớ và điền vào các bài kiểm tra mơ hồ, hệ thống giáo dục của chúng ta có xu hướng kìm hãm kỹ năng tư duy phản biện của trẻ em. Họ rèn luyện lối suy nghĩ thực tế và ủng hộ tư duy một câu trả lời đúng. Nhưng các kĩ năng mềm thiết yếu của tư duy phản biện cung cấp cho trẻ em các tòa nhà của một tương lai đẹp đẽ hơn trong thế giới thực. Những kĩ năng giải quyết vấn đề cần thiết cũng giúp phát triển sự tự tin của chúng.

Những cách giúp con bạn phát triển kĩ năng tư duy phản biện

Bạn không cần phải thuê một người hướng dẫn riêng để giúp con bạn phát triển những kĩ năng mềm thiết yếu này. Bạn có thể dễ dàng kết hợp các bài học giải quyết vấn đề phức tạp vào cuộc sống hằng ngày của bạn.

Hãy hỏi con bạn rằng: "Tại sao"

Hãy nhớ lại cách những đứa trẻ của bạn khiến bạn phát điên khi chúng luôn mồm "tại sao"? Chúng liên tục bắn phá bạn với "tại sao". Tại sao bầu trời lại có màu xanh? Tại sao quả bóng lại tròn? Tại sao? Tại sao? Tại sao? Bây giờ đã đến lúc lật ngược thế cờ và hỏi chúng tại sao. Theo Marlana Martinelli của WeAreTeachers.com, hỏi "tại sao năm lần gúp trẻ xây dựng các kĩ năng tư duy phản biện để giải quyết vấn đề".^[3]

Khi con bạn đưa ra một vấn đề, chẳng hạn như cần một trò chơi điện tử mới, hãy hỏi chúng tại sao. Chúng có thể nói nó phổ biến và mọi người đều có nó. Câu hỏi "tại sao" thứ hai của bạn sẽ khiến chúng đào sâu vào những gì khiến nó phổ biến. Chúng có thể nói dựa trên WWII. Hỏi "tại sao" một lần nữa. Câu hỏi "tại sao" thứ ba sẽ khiến chúng đào sâu hơn vào lí do mà chúng nói dựa trên WWII. Chúng có thể tìm ra bởi vì nó có cơ hội chiến đấu tối ưu - một lần nữa đặt ra câu hỏi "tại sao". Cuối cùng, thậm chí chúng có thể hiểu sâu hơn về các trận chiến đấu trong Thế chiến II và hiểu lí do đằng sau điều đó.

Ủng hộ các cuộc tranh luận ở nhà

Cho trẻ tranh luận quan điểm của chúng về một chủ đề. Chúng có muốn giờ đi ngủ muộn hơn không? Yêu cầu chúng trình bày lí do tại sao chúng nên thức khuya. Sau đó, thay vì nói với chúng lí do tại sao bạn nghĩ chúng không nên thức khuya, hãy đặt chúng vào trong quan điểm của bạn và để chúng nghĩ lí do vì sao bạn không cho phép chúng thức khuya.

Động não là một giải pháp. Có lẽ lí do tại sao bạn không muốn chúng ở lại một thời gian nhất định là vì chúng không thể dậy sớm đi học. Tổ chức một thí nghiệm khoa học - một tuần thức khuya hơn để xem chúng có thể đối phó với việc dậy sớm hay không. Hãy để chúng tự kiểm chứng mỗi ngày. Chúng vẫn còn quá mệt vào buổi sáng? Không thể tập trung khi ở trường? Phân tích dữ liệu với nhau và để chúng tìm ra giải pháp hoàn hảo. Có lẽ muộn 1 giờ là quá nhiều, nhưng muộn 30 phút sẽ có thể hiệu quả Hãy thử 30 phút trong một tuần và lặp lại quá trình thu thập, phân tích dữ liệu.

Kết hợp các kĩ năng nghiên cứu trong cuộc sống hằng ngày

Phát triển kĩ năng tư duy phản biện của con bạn bằng cách thử thách trí óc của chúng bằng nghiên cứu. Bạn có thể kết hợp điều này trong cuộc sống hằng ngày. Nếu chúng đi xem phim, hãy tìm kiếm thời gian và giá cả tại các rạp chiếu phim địa phương. Đừng dừng lại ở đó. Với những trẻ lớn hơn, hãy cho chúng thêm bỏng ngô và đồ uống (có thuế) và tạo ngân sách cần thiết cho chuyến đi xem phim. Ngoài ra, hãy để chúng kiểm tra xếp hạng, đánh giá và quyết định xem nó có xứng đáng với chi phí để xem tại rạp chiếu phim hay đợi 6 tháng sau thuê nó với một phần nhỏ trong giá tiền. Điều này dạy chúng nghiên cứu. Nó có thể được sử dụng trong vô số tình huống: trượt băng, bowling, chuyến đi chơi gôn mini. Đọc đánh giá về một địa điểm hoặc một bộ phim (những trang web TripAdvisor hoặc Yelp phù hợp với đánh giá địa điểm) cho chúng thấy những quan điểm khác nhau và những điều chúng có thể chưa xem xét.

Nấu ăn với con của bạn để thử thực hành và thấy lỗi sai

Nhà bếp là nơi cung cấp tối ưu để tham gia các kĩ năng tư duy phản biện ở trẻ em (và cả người lớn nữa). Mỗi bữa ăn có thể được sử dụng để phát triển kĩ năng tư duy phản biện. Hãy hỏi con bạn cho ý kiến về thực phẩm. Chúng sẽ làm gì để cải thiện món ăn? Hỏi tại sao. Chúng sẽ thêm một cái gì đó cho sở thích cá nhân hoặc bởi vì nó thực sự cần - như muối. Chúng sẽ loại bỏ một cái gì đó ư? Tại sao?

Nấu ăn với con bạn cũng giúp xây dựng kĩ năng giải quyết vấn đề. Sử dụng thất bại - như chiếc bánh bị rơi hoặc bánh quy phẳng làm cơ hội để nghiên cứu - tại sao điều đó lại xảy ra. Hãy tìm ra một giải pháp để áp dụng vào lần sau. Có lẽ cần một nhiệt độ lò khác nhau, hoặc loại bột được sử dụng sai hay có thể bơ được cần ở nhiệt độ phòng.

Bằng cách nấu ăn với con, bạn không chỉ dạy chúng những kĩ năng tư duy phản biện mà còn cung cấp cho chúng những kĩ năng sống cần thiết về nấu ăn. Một phần thưởng nhiệm vụ kép!

Bằng cách giúp con bạn phát triển tư duy phản biện thông qua giải quyết vấn đề, nghiên cứu và thử nghiệm cuộc sống hằng ngày, bạn đang cung cấp cho chúng những kĩ năng quan trọng giúp chúng trở thành người tốt hơn, có khả năng hơn.

Nguồn ảnh bìa: Sasin Tipchai từ pixabay.com

Tài liệu tham khảo