Chúng ta đều biết rằng các mối quan hệ chính là cho đi và thỏa hiệp, nhưng ngay cả khi chúng ta cố gắng hết sức, cuối cùng chúng ta vẫn bị phớt lờ, không cảm thấy hài lòng hay hiểu rõ giá trị, hoặc không thể giữ mối quan hệ bền chặt.

Sẽ thế nào nếu tôi nói với bạn rằng giải pháp để hiểu điều này và làm được một cái gì đó với nó nằm trong một lý thuyết tâm lý?

Lý thuyết trao đổi xã hội là gì?

Lý thuyết trao đổi xã hội là một thuật ngữ thú vị, được sử dụng để mô tả mối quan hệ giữa hai người như một quá trình trao đổi.

Cách tiếp cận cho và nhận đóng một vai trò lớn, nhưng nhận thức của chúng ta về việc điều này có ý nghĩa như thế nào, xứng đáng những gì, và việc chúng ta nghĩ rằng chúng ta đang đầu tư những gì vào đó cũng không kém phần quan trọng.

Theo các chuyên gia^[1], lý thuyết này

"giả định rằng tất cả các mối quan hệ của con người là vấn đề chi phí và phần thưởng và mọi người đánh giá giá trị của mối quan hệ của họ để đưa ra quyết định hợp lý về việc có tiến tới hay không."

Lý thuyết trông như thế nào trong cuộc sống thực?

Điều này không chỉ áp dụng cho các mối quan hệ lãng mạn, mà cho mọi tình huống trong cuộc sống nơi mà hai bên có sự tương tác. Và nếu bạn nghĩ về nó, bạn đã thấy được điều này trong hành động.

Nếu bạn không cảm thấy những nỗ lực của bạn trong công việc được chú ý, bạn có thể bắt đầu suy nghĩ về việc làm cho nó được thấy rõ, từ đó bạn có thể dễ dàng rời đi và tìm một công việc mới.

Đầu tư nhiều thời gian hơn vào việc chọn quà cho một người bạn, dù có hay không có dịp đặc biệt, sẽ vô tình khiến bạn mong đợi anh ấy phản ứng theo một cách nhất định. Nhưng khi anh ấy hoặc cô ấy chỉ nói "Cảm ơn" và tiếp tục làm việc gì đó khác, bạn sẽ thất vọng. Đó là lúc bạn có thể cân nhắc thực tế rằng tình bạn này không đáng để đầu tư thời gian và sức lực của bạn, và bạn sẽ gặp người này ít thường xuyên hơn để bạn không cảm thấy thất vọng như vậy một lần nữa.

Đây chỉ là những ví dụ đơn giản về cách lý thuyết trao đổi xã hội hoạt động.

Nhưng bạn có thể thắc mắc tại sao điều này xảy ra, và chính xác nó như thế nào?

Vâng, quá trình này đối với chúng ta sẽ như sau, bất kể người kia là ai:

Nó bắt đầu với những gì chúng ta nghĩ rằng chúng ta xứng đáng.

Nếu bạn luôn có những mối quan hệ tồi tệ, bạn sẽ thực sự mong muốn có được sự đối xử tôn trọng từ những người mới, điều đó sẽ khiến bạn khoan dung với những người không xứng đáng được bạn chú ý. Nhưng bởi vì bạn đã thấy rất nhiều điều này trong quá khứ và hiện tại vẫn ổn với nó, bạn sẽ không để ý và sẽ nghĩ rằng đây là điều tốt nhất bạn có thể nhận được;

Tính toán kết quả có thể đạt được

Bạn chỉ có thể tự tin rời bỏ công việc hiện tại khi cảm thấy chắc chắn rằng bạn sẽ sớm tìm thấy một công việc khác tốt như vậy. Nếu không, nếu bạn sẽ có mức lương thấp hơn nhiều ở nơi mới, hoặc nếu nó cách xa nhà bạn, bạn có thể quyết định ở lại chỗ làm hiện tại và chấp nhận rằng đó là điều tốt nhất bạn có thể có được tại thời điểm này;

Định nghĩa của bạn về sự công bằng

Vào cuối ngày, tất cả những gì quan trọng là những gì bạn nghĩ là công bằng. Tùy thuộc vào cách chúng ta định nghĩa điều này, chúng ta tạo ra một mức độ so sánh trong đầu và đánh giá tất cả các tương tác của chúng ta với những người khác dựa trên điều này. Trong một số trường hợp, bạn sẽ cho nhiều hơn, trong những trường hợp khác, bạn sẽ mong muốn có được nhiều hơn từ mối quan hệ.

Tất cả những điều này kết hợp lại chính là cách lý thuyết trao đổi xã hội hoạt động.

Tất cả là vấn đề về việc tìm kiếm sự cân bằng giữa những gì chúng ta cho đi và những gì chúng ta nhận được. Thật không may, sự cân bằng trong tất cả các lĩnh vực của cuộc sống thường là điều khó khăn nhất để đạt được. Đặc biệt là khi nói về đời sống xã hội, khi những người khác cũng tham gia và chúng ta hiếm khi biết những gì xảy ra trong đầu họ.

Nhưng tầm quan trọng của hệ tư tưởng tâm lý này là không thể phủ nhận. Một khi chúng ta thực sự nắm bắt được ý nghĩa của nó và cách nó xảy ra, chúng ta sẽ có ý thức hơn khi quyết định liệu chúng ta có nên giữ ai đó trong cuộc sống hay không.

Chúng ta đã định nghĩa lý thuyết và biết lý do tại sao nó quan trọng, bây giờ hãy xem cách chúng ta có thể sử dụng nó để tạo lợi thế và thực sự hình thành các mối quan hệ tốt hơn.

Các bước cần thực hiện để cải thiện mối quan hệ

1. Suy nghĩ trước khi hành động, và trước khi hỏi

Đó là một sự thay đổi tư duy tuyệt vời mà bạn có thể thực hiện nếu bạn muốn không bao giờ cảm thấy như bạn đang cho đi nhiều hơn khi mà nó không được trân quý, và để đảm bảo rằng bạn đang đầu tư vào mối quan hệ này ở mức độ tương đương với người kia.

Có nghĩa là, trước khi cho đi một đặc ân, hãy hợp lý hóa nó. Hãy suy nghĩ liệu người đó có làm điều tương tự cho bạn. Chỉ có theo cách này bạn mới có thể nhìn thấy điều không hợp lý và đó là lúc để bạn nói "không" và thiết lập một số ranh giới. Nếu không, người ta sẽ bắt đầu lợi dụng bạn,

Điều ngược lại cũng đúng.

Khi bạn chuẩn bị yêu cầu một điều gì đó (ngay cả khi yêu cầu một người dành nhiều thời gian hơn cho bạn, cho bạn một cái gì đó, chia sẻ những điều về cuộc sống của anh ta, hay những thứ khác), hãy nghĩ xem bạn có cho lại anh ta như vậy không.

Điều này sẽ giúp bạn biết loại trao đổi nào đang có trong mỗi mối quan hệ trong cuộc sống của bạn và bạn nên tập trung vào việc cho đi nhiều hơn ở mối quan hệ nào.

2. Hãy lên tiếng. Nói chuyện với họ. Nó cho thấy rằng bạn thực sự quan tâm

Khi ai đó không đối xử với bạn theo cách bạn nghĩ rằng bạn xứng đáng, hãy nói chuyện với họ. Nói trực tiếp. Điều này sẽ giúp bạn tiết kiệm cả thời gian và cảm xúc khó chịu trong tương lai.

Điều đó cũng có thể giúp anh ta nhận ra sai lầm của mình và khuyến khích sự nhiệt tình thay đổi. Nếu không, nếu anh ta không hề bị tác động theo bất kỳ cách nào, hoặc có vẻ bị làm phiền bởi điều đó, bạn sẽ biết bạn đã đúng về cảm xúc của mình và không cần phải tiếp tục gặp anh ta nữa.

Để chắc chắn rằng bạn không phải là người có lợi nhiều hơn từ một mối quan hệ, hãy hỏi xem người kia có cảm thấy ổn khi ở gần bạn mọi lúc không. Điều này cho thấy rằng bạn quan tâm, cho cơ hội cải thiện và có thể là người thay đổi cuộc chơi trong việc liệu mối quan hệ có bền chặt và lâu dài hay không.

3. Sống trong thực tại

Suy nghĩ về những gì đã từng có trước đây, hối tiếc về việc để ai đó đến gần bạn quá sớm, hoặc tự hỏi có điều gì có thể khác đi, là một sự lãng phí thời gian.

Điều tốt nhất bạn có thể làm, điều tuyệt vời cho cả bạn và bất kỳ ai khác có liên quan, là luyện tập chánh niệm. Điều đó có nghĩa là có mặt và tập trung vào những gì hiện đang diễn ra. Nói to lên, ở đây và tận hưởng sự bầu bạn của những người khác, và hành động nếu có bất cứ điều gì cần thay đổi.

Bây giờ hãy nghĩ đến chính bạn.

Bạn có thể làm gì hôm nay để cải thiện các mối quan hệ của mình, sử dụng những gì bạn vừa học về lý thuyết trao đổi xã hội?

Tài liệu tham khảo