Chúng ta đang sống trong thời đại “tin tức giả mạo” và “những sự thật thay thế”, những lời nói dối thẳng thừng dường như được chấp nhận như là một phần của tin tức và chính trị. Bởi vì chỉ đơn giản là nói chính xác điều đang diễn ra có thể gây khó khăn. Khả năng tư duy phản biện là một kỹ năng rất quan trọng lúc này. 

Tuy vậy, tư duy phản biện chính xác là gì? Tư duy phản biện là khi bạn được đưa một mẩu thông tin và xem xét nó một cách độc lập^[1] và chủ động nhận ra mức độ chính xác của nó. Chúng ta được khuyến khích thụ động với tin tức và thông tin quá thường xuyên, dường như đôi khi chúng ta được nói cách phản ứng, cách suy nghĩ và cảm nhận qua truyền thông hay các nguồn khác.

Điều này có thể tránh được nếu bạn biết tư duy phản biện. Nếu bạn tư duy phản biện, bạn sẽ được hướng dẫn suốt cuộc đời bằng những sự quan sát ^[2], kiến thức và kinh nghiệm của riêng bạn mà không bị dẫn dắt.

5 đặc điểm của nhà tư duy phản biện có kỹ năng

Nhưng những lợi ích chính xác là những gì? Chắc chắn nó không thể chung qui chỉ là có thể xem tin tức một cách khách quan phải không nào? Đúng vậy, đó là sự thật, có rất nhiều lợi ích khi trở thành một nhà tư duy phản biện tuyệt vời, dưới đây chỉ là 5 lợi ích trong số đó.

• Có kỹ năng tìm kiếm sự liên kết ngầm giữa hai mẩu thông tin khác nhau để tạo thành một tổng thể lớn hơn.
• Giỏi về chuyển kỹ năng tư duy phản biện vào trong nội tâm và như vậy có thể thu nhận và đánh giá những thành kiến ^[3] hay định kiến của chính họ và đó là chìa khóa để loại bỏ một cách tối ưu.
• Mong muốn nhiều hơn trong việc nắm bắt tốt và hiểu biết thông tin đang chi phối thế giới quan của họ.
• Cởi mở hơn vì nhà tư duy phản biện về bản chất có thể đưa ra chính kiến của bản thân. Tuy thế, vẫn có sự cởi mở trong tâm trí họ để thay đổi khi thông tin mới xuất hiện. 
• Sáng tạo hơn ^[4] vì bất kể bạn viết, vẽ, quay phim, điêu khắc, sơn, nhảy, diễn hay bất cứ gì bạn yêu thích làm thì đều có dấu vết rất nhỏ về công việc của những nghệ sĩ tương tự đã đi trước.

Một đầu óc phản biện có thể tiếp nhận những ảnh hưởng này và sử dụng chúng hiệu quả, sự cởi mở của nhà tư duy phản biện cũng có nghĩa rằng họ sẽ không bắn hạ bất cứ ý tưởng nào xuất hiện trong đầu họ. Vài thứ bạn biết rõ có thể ngăn chặn dự án sáng tạo trong con đường của nó.

Cách nâng cao kỹ năng tư duy phản biện cho bạn

Trong bài viết này, cho đến nay tôi đã mô tả những người có thể tư duy phản biện như thể họ là một giống khác nhau. Điều này chắc chắn không phải như thế. Tư duy phản biện là một kỹ năng và giống như những kỹ năng khác, nó có thể đạt được và cải thiện được. 

Mở rộng phạm vi nguồn của bạn

Nó hoàn toàn tự nhiên để lắng nghe những người chúng ta biết chúng ta sẽ đồng ý với họ, chúng ta có thể chỉ xem cùng kênh tin tức hay sử dụng cùng trang web chỉ bởi vì họ theo thế giới quan của chúng ta. Tuy nhiên, ngay cả những nguồn tốt cũng có xu hướng theo những thành kiến nhất định. Những thành kiến này sẽ vô hình nếu đó là tất cả những gì chúng ta xem, vì vậy điều quan trọng là phải tiếp cận và điều tra các nguồn khác, đặc biệt là những nguồn chúng ta không đồng ý. 

Nó giống như điều F Scott Fitzgerald đã nói:

Bài kiểm tra về trí thông minh xuất sắc nhất là khả năng giữ hai luồng ý tưởng trái ngược nhau trong tâm trí cùng lúc và vẫn duy trì được khả năng hoạt động.

Phân tích điều bạn nghe thấy bằng cách hỏi những câu hỏi sau:

• Ai/cái gì đã nói điều đó? (Ví dụ, họ là ai đối với bạn, bạn biết gì về họ)
• Họ đã nói điều gì? (Ví dụ, nội dung chính xác điều họ nói là gì? Đó có phải là sự thật không? Ý kiến? Hay đó là ý kiến được ngụy trang thành sự thật?)
• Tại sao họ nói điều đó? (Ví dụ, họ có thể có được gì khi chuyển thông tin này tới bạn, có thể chỉ là để thông báo cho bạn hay bạn phải đồng ý với họ?)

Những câu hỏi này và những câu hỏi giống như vậy là nền tảng cơ bản của tư duy phản biện.

Áp dụng các biến thể của những câu hỏi này cho tâm trí của chính bạn

Giống như người cung cấp thông tin cho bạn cũng có những thành kiến ẩn giấu và bạn cũng có thể có thành kiến. Nhận thức được điều này sẽ ngay lập tức cải thiện được khả năng tư duy phản biện của bạn.

Đừng lấy bất cứ gì theo mệnh giá

Không thể tránh khỏi việc mọi người sẽ bị hướng dẫn bởi động cơ của chính họ ^[5]. Bởi vậy, bất cứ điều gì được làm hay được nói ra có thể là do những động cơ cụ thể này (có thể là động cơ tự phục vụ) trong tâm trí. Tôi không có ý nghi ngờ, đó là cách tự nhiên của mọi thứ. Nhưng giả sử tất cả không phải là những gì có liên quan đến điều bạn thấy để cho phép bạn bắt đầu quá trình tư duy phản biện.

Áp dụng lý thuyết dao cạo của Occam 

Nghịch lý thay, thế giới vừa vô cùng phức tạp lại vô cùng đơn giản. Như vậy, câu nói “Bất kể giải pháp đơn giản nhất là gì thì có lẽ là một giải pháp đúng” rất phổ biển bởi nó rất đúng. Nếu một phần thông tin có vẻ không cần phức tạp thì nó có thể tốt và nếu bạn xem xét tại sao nó được thể hiện theo cách này thì điều này có thể trải đường cho bạn tìm thấy sự thật to lớn trong nó.

Áp dụng tư duy phản biện với điều bạn được trình bày có thể là một sự thay đổi to lớn và ngay lập tức ảnh hưởng đến cách bạn nhìn thế giới… hãy sử dụng cẩn trọng nó nhé!

Tài liệu tham khảo